Trudno sobie wyobrazić pieczenie lub gotowanie bez dodania jaj. Idealnie wiążą rozdrobnione produkty, nadając im odpowiednią konsystencję np. podczas przygotowanie pasztetów, kotletów mielonych itp. Spulchniają nasze potrawy, głównie wypieki bądź kremy. Często wykorzystujemy tez jajko do zagęszczania zup czy sosów.
Dodatkowo jajka są bogatym źródłem substancji odżywczych. W Polsce najwięcej spożywamy jaj kurzych, ale dostępne są również kacze, gęsie, przepiórcza, a w ostatnim czasie nawet i strusie!
JAKIE JAJKA WYBRAĆ?
Tak jak już wspomniałam możemy dostać jaja różnego pochodzenia. Ważne aby sprawdzić skąd pochodzi jajko bowiem nie każde smakuje tak samo. Najlepiej byłoby kupować jajka od zaprzyjaźnionego rolnika, który hoduje tzn. „szczęśliwe kurki” czyli takie, które biegają sobie swobodnie i skubią zielona trawkę z dala od zanieczyszczeń. Jednak nie zawsze mamy taką możliwość i często jesteśmy zmuszeni zaopatrywać się w sklepie. Jak wtedy wybrać najlepsze jajko?
Jest na to sposób!
Na każdej skorupce jest umieszczony numer, który zdradzi nam wszystko co nas interesuje.
1. Cyfry od 0 do 3:
- 3 oznacza chów klatkowy – oznacza to, że kury cały czas przebywają zamknięte w klatkach. Takie jajka są najgorszej jakośc
- 2 oznacza chów ściółkowy – oznacza to, że kury nadal żyją w zamknięciu, ale mają już więcej miejsca, ściółkę i gniazda
- 1 oznacza chów wolnowybiegowy – oznacza to, że kury przez cały dzień mogą spacerować i skubać trawę, na noc są zaganiane do kurników
- 0 oznacza chów ekologiczny – oznacza to, że kury poza tym, że żyją na wolności dodatkowo są karmione ekologicznymi paszami. Takie jajko są najzdrowsze
2. Następnie zawarty jest symbol państwa, z którego pochodzą jajka
3. Pozostałe cyfry to weterynaryjny numer farmy, z którego pochodzą jajka
WARTOŚCI ODŻYWCZE:
Jajka zawierają przede wszystkim cenne wzorcowe białko, które zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, których nasz organizm nie potrafi sam wyprodukować oraz antyoksydanty. Są źródłem wielu witamin m.in. A, E, D, K oraz B2, B9 i B12, kwasu pantotenowego oraz składników mineralnych: fosforu, potasu, wapnia, żelaza, cynku i magnezu, selenu i jodu.
Dodatkowo jajka są niskokaloryczne. Jedno jajo o masie około 60 g to tylko 81 kcal. Dzięki zawartej w żółtku luteinie, jajko chroni nasze oczy przed szkodliwymi promieniami UVA i UVB oraz zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej. Żółtko zawiera również lecytynę, która nie pozwala, by cholesterol odkładał się na ścianach naczyń krwionośnych.
PRZECHOWYWANIE JAJ:
Aby jajo jak najdłużej zachowało świeżość należy przechowywać je w niskiej temperaturze (ok. zera stopni). Dlatego dobrze trzymać jajka w lodówce (maksymalnie ok. 3 tygodni). Ważne aby układać je szerszym, bardziej okrągłym końcem do góry. Po tej stronie znajduje się bowiem komora powietrzna – dzięki takiemu ułożeniu jajo będzie mogło swobodnie oddychać. Ważne aby nie myć jaj przed włożeniem do lodówki gdyż usuniemy z nich warstwę ochronną, która spowalnia proces rozkładu białka, czyli starzenia jajka. Jajka myjemy dopiero przed spożyciem.
JAK SPRAWDZIĆ ŚWIEŻOŚĆ JAJ:
- POTRZĄSANIE – jeśli potrząśniemy świeżym jajkiem w skorupce nie usłyszymy żadnego dźwięku. Stare/nieświeże jajko potrząsane będzie wydawać charakterystyczny chlupoczący dźwięk
- ZATAPIANIE – nalejmy do garnka wodę i posólmy ją. Jeśli zanurzymy w niej świeże jajko od razu opadnie na dno. Im starsze jajko tym bliżej powierzchni wody się utrzymuje
- ROZBICIE – ważne żeby po wybiciu obejrzeć też jajko. Konsystencja białka powinna być zwarta i w całości pokrywać żółtko. Żółtka natomiast powinno być wypukłe i kształtem zbliżone do kuli. Białko jajka nieświeżego będzie się rozlewać, a żółtka będzie płaskie i mętne
- ZAPACH – na koniec powąchajmy rozbite jajko. Jeśli jego zapach jest nieprzyjemny wyrzućmy takie jajko
JAJKA W KUCHNI:
Tak jak wspomniałam na początku trudno sobie wyobrazić gotowanie czy pieczenie bez użycia jaj. Można je przyrządzić na wiele sposobów: jajko sadzone, w koszulce, jajecznica, omlet. Dodajemy je do farszu, kotletów czy pasztetu. Praktycznie żadne ciasto nie wyjdzie bez dodatku jaj!
Z racji, że Święta Wielkanocne zbliżają się wielkimi krokami, a właśnie wtedy większość z nas spożywa najwięcej jajek, poniżej przedstawię kilka propozycji na śniadanie z jajkiem w roli głównej!
1. Domowa pasta jajeczna
Składniki:
- 10 jaj
- 2 pęczki szczypiorku
- 1 łyżka miękkiego masła
- 2 łyżki majonezu
- ½ łyżeczki chrzanu
- ½ łyżeczki musztardy sarepskiej
- sól
- pieprz
Jajka gotujemy na twardo, obieramy i kroimy w drobna kostkę. Dodajemy szczypiorek drobno posiekany, masło, majonez, chrzan i musztardę. Doprawiamy do smaku solą i pieprzem. Mieszamy aż składniki się połączą.
Podajemy z ulubionym pieczywem.
Chleba nie trzeba już smarować masłem jest go wystarczająco dużo w paście!
2. Jajko sadzone na chmurce
Składniki:
- 3 jajka
- ½ łyżeczki soli
- ½ łyżeczki białego octu winnego
- ½ łyżeczki mąki ziemniaczanej
- pieprz
- tłuszcz do formy
Białka oddzielamy od żółtek (uważajcie żeby żółtka się nie rozlały). Białka ubijamy z solą na sztywną pianę, dodajemy mąkę ziemniaczaną i ocet i ubijamy jeszcze kilka chwil.
Piekarnik nagrzewamy do temperatury 200 stopni. Blachę smarujemy tłuszczem i wykładamy papierem do pieczenia. Możemy tez użyć naczyń do zapiekania (należy posmarować je tłuszczem). Pianę z białek nakładamy do naczynia lub na blachę tworząc gniazdko. Wstawiamy do nagrzanego piekarnika na 10 minut.
Po tym czasie wyjmujemy nasze gniazdka i do wgłębień wlewamy żółtka. Ponownie wstawiamy do piekarnika na 8-10 minut. Doprawiamy do smaku pieprzem.
Podajemy ciepłe z ulubionym pieczywem.
3. Naleśnik z jajkiem sadzonym
Składniki na naleśniki:
- 150 g mąki pszennej
- 1 jajko
- 200 g piwa
- 125 g mleka
- ½ łyżeczki soli
- tłuszcz do formy
- sól
- pieprz
Dodatkowo:
- 4 jajka
- 4 plasterki żółtego sera
- 4 plasterki szynki
- 1 garść rukoli
- 5 pomidorków koktajlowych
Wszystkie składniki na naleśniki mieszamy na gładkie ciasto. Smażymy na lekko natłuszczonej, nagrzanej patelni z obu stron.
Piekarnik nagrzewamy do temperatury 180-200 stopni. Na każdym naleśniku na środku kładziemy plasterek sera i szynki. Ja naleśniki zapiekam w małych, wcześniej natłuszczonych naczyniach żaroodpornych. Można też położyć naleśniki na posmarowaną tłuszczem blaszkę.
Na koniec ostrożnie wbijamy na środek naleśnika po jednym jajku. Jeśli użyjecie blachy do pieczenia to dodatkowo należy zawinąć brzegi naleśników do środka. Wszystko posypujemy solą i pieprzem i wstawiamy do nagrzanego piekarnika na ok. 15 minut.
Przed podaniem dekorujemy rukolą i pomidorkami.
4. Jajka w koszulkach na grzance z chrupiącym boczkiem
Składniki:
- 4 kromki ulubionego chleba (ja użyłam zwykły tostowy)
- 4 jajka
- 4 cienkie plasterki boczku (może być więcej jeśli lubicie)
- opcjonalnie zielona sałata, pomidor
- ocet jabłkowy
- sól
- pieprz
Jajka w koszulce – sposób wykonania
Zawsze się ich bałam – uważałam, że są trudne w wykonaniu, a to nie prawda! Teraz często goszczą na naszych talerzach. Ważne aby jajka były świeże, im starsze, tym słabsza otoczka białka i tym większe szanse, że nasze jajko rozpłynie się na boki i będzie miało mało estetyczny wygląd.
W garnku gotujemy litr wody. Gdy woda zawrze zmniejszamy palnik – ma lekko bulgotać, dodajemy 3 łyżki octu jabłkowego (można go zastąpić innym). Jajko wbijamy do małej miseczki. Łyżką energicznie zamieszaj wodą tak, aby powstał mały wir/lejek następnie z jak najniższej wysokości w jego środek wlej pewnym ruchem jajko. Gotuj 3 minuty. Po tym czasie wyjmij jajko za pomocą łyżki cedzakowej i przełóż na talerzyk z papierowym ręcznikiem żeby osuszyć je z wody.
Ważne aby nie solić wody! Sól sprawi, że białko oddzieli się od żółtka.
W międzyczasie nagrzać piekarnik do 200-220 stopni. Na kratce ułożyć plasterki boczku i piec aż się zarumienią, obok ułożyć kromki chleba i piec do uzyskania złotego koloru.
Jeśli w piekarniku macie funkcję opiekacza to znakomicie się sprawdzi.
Grzanki można posmarować masłem, położyć listek sałaty, na to nasz chrupiący boczek i jako w koszulce. Doprawić do smaku solą i pieprzem.
4. Jajka zapiekane
Składniki na 4 porcje:
- 2-3 kromki pieczywa ciemnego pełnoziarnistego
- kilka różyczek brokuła
- 1 ogórek konserwowy
- kawałek papryki konserwowej
- 25 g sera pleśniowego (użyłam złoty lazur)
- 50 g żółtego sera startego na tarce
- 1 łyżeczka musztardy rosyjskiej
- 1 łyżka świeżego tymianku
- 4 łyżki śmietany 18% (kwaśnej)
- 3 duże jajka
- sól
- pieprz
- masło do wysmarowania foremek
Piekarnik nagrzewamy do temperatury 200 stopni. Kokilki smarujemy masłem. Ogórka konserwowego i paprykę kroimy w kostkę. W miseczce mieszamy śmietanę z żółtym serem, musztardą i jajkami na jednolitą masę. Dodajemy pokruszony ser pleśniowy, ogórka i paprykę, świeży tymianek. Doprawiamy do smaku solą i pieprzem. Brokuł gotujemy al dente (ok 2-3 minut).Odcedzamy i zahartowujemy zimną wodą. Pieczywo kroimy w kostkę i układamy na dnie foremek. Na pieczywo kładziemy brokuły i zalewamy masą serowo jajeczną. Zapiekamy ok. 20-25 minut.
5. Jajka po szkocku
Składniki:
- 500 g mięsa wołowo-wieprzowego
- 8 jaj
- 3 ząbki czosnku
- 1 czerwona papryk
- ½ papryczki chili
- 4-5 suszone pomidory
- 1 cebula
- 1 łyżeczka musztardy francuskiej
- 1 łyżeczka musztardy sarepskiej
- 2-3 łyżki posiekanej natki pietruszki
- sól
- pieprz
Dodatkowo:
- tłuszcz do formy
Jajka gotujemy na twardo i obieramy. Blachę to muffinów smarujemy tłuszczem.
Czosnek i papryczkę chili drobno siekamy. Paprykę, cebulę i suszone pomidory kroimy w drobną kostkę. Warzywa wrzucamy do misy robota i miksujemy aż otrzymamy konsystencję pasty. Następnie dodajemy mięso mielone, natkę pietruszki i musztardy. Doprawiamy do smaku solą i pieprzem i jeszcze raz wszystko miksujemy aż składniki się połączą.
Mięso dzielimy na 8 części. Każdą z części rozsmarowujemy na kawałku foli spożywczej, na środek kładziemy jajko i owijamy je mięsem formując kształt podobny do jajka.
Tak przygotowane mięso wkładamy do blachy do pieczenia muffinów. W ten sam sposób postępujemy z pozostałymi jajkami.
Piekarnik nagrzewamy do temperatury 180-200 stopni. Blachę z jajkami wkładamy do pieca na ok. 30-35 minut.
Po upieczeniu wyjmujemy jajka po szkocku z blachy i odkładamy żeby lekko przestygły.
Podajemy na ciepło lub zimno np. z sałatkę z rukoli.
