Podstawą kuchni Podlasia były przetwory zbożowe. Jadano placki wyrabiane z owsa, prosa, jęczmienia. Kasze (gryczana, jaglana, pęcak z pszenicy i jęczmienia) gotowano w wodzie lub mleku i podawano z omastą. Uprawiano warzywa: bób, soczewicę, mak, groch, rzepę i ogórki. Popularne było kiszenie – nie tylko wyhodowanych warzyw, ale także roślin dziko rosnących (np. lebiody).
Na stołach często gościła kapusta lub rzepa podawana z olejem lnianym. Prym wśród warzyw wiódł jednak ziemniak i do dziś właśnie z niego robi się najbardziej znane podlaskie potrawy takie jak kiszki czy babki ziemniaczane, placki ziemniaczane oraz pochodzące z Litwy kartacze. Chleb był żytni, na naturalnym zakwasie. Wypiekany był w piecach (duchówkach), układany na liściach kapusty czy na tataraku. Po jego wyjęciu, do pieców podlaskie gospodynie wkładały inną specjalność Podlasia, mianowicie pierógi, czyli nadziewane bułki drożdżowe. Z drożdżowego ciasta wyrabiano także pampuchy, czyli kluski gotowane na parze. Podlasie pełną garścią czerpało także z darów lasu. Grzyby mogły stanowić samodzielne danie (np. smażone) lub być tylko dodatkiem do innych potraw (np. bigosu). Popularne było zbieractwo (np. ziół, choćby pokrzywy) i rybołówstwo. Najsłynniejszym kresowym deserem jest sękacz, który powstaje poprzez zapiekanie kolejnych warstw ciasta na obracającym się nad ogniskiem rożnie.
SĘKACZ
Składniki:
25 dag masła,
1 szklanka cukru,
¾ szklanki mąki krupczatki,
½ szklanki mąki ziemniaczanej,
6 jajek,
5 dag zmielonych migdałów,
1 łyżka rumu,
½ Laski wanilii Prymat
do wysmarowania tortownicy: 1 łyżka masła
Sposób przygotowania:
Masło utrzeć z cukrem na krem. Wciąż ucierając dodawać po jednym żółtku, rum, migdały, rozdrobnioną wanilię i oba rodzaje mąki. Z białek ubić sztywną pianę i delikatnie wymieszać z ciastem. Tortownicę średnicy 23 cm wysmarować masłem, na jej dnie równo rozprowadzić 2 łyżki ciasta, wstawić do piekarnika nagrzanego do temperatury 200°C i piec 5 min. Gdy ciasto lekko się zrumieni, tortownicę wyjąć. Na upieczonej warstwie sękacza rozprowadzić kolejne 2 łyżki ciast i znowu tortownicę wstawić na 5 min do piekarnika. Czynność tę powtarzać do zużycia ciasta.
Upieczony i całkowicie ostudzony sękacz wyjąć z tortownicy i posypać cukrem pudrem lub lepiej polukrować.
