Mąka żytnia była składnikiem popularnej zupy nawarki. Mąkę wrzucano na wrzątek, rozbijano ją i zalewano mlekiem. Popularnymi warzywami, które stawały się podstawą dań, były rośliny strączkowe, kapusta, marchew, rzepa, brukiew i pasternak. Uwłaszczenie chłopów pod zaborem pruskim, jakie na tym terenie odbyło się dość wcześnie, wpłynęło silnie na odmienność kuchni wielkopolskiej. To sprawiło, że wielkopolska wieś zaczęła poszerzać swój jadłospis.
W wieku XIX popularny stał się ziemniak zwanych tutaj pyrami. Pyry były głównym składnikiem zupy o wdzięcznej nazwie ślepe ryby. Ze startych ziemniaków przygotowuje się także zupę rzadkie pyrki (ziemniaki krasi się słoniną, zaprawia mlekiem, maślanką lub śmietaną i rozprowadza w wodzie), a także plyndze, czyli placki ziemniaczane. Kluski z ziemniaków i mąki krojone na ukos, czyli na cięte na szagę (szagówki), klusek nugusów czy placka zwanego Bambrzakiem (podawanego na podwieczorek).
Specyfiką Wielkopolski są nie tylko charakterystyczne nazwy dań (np. podawane jako przystawka zimne nóżki nazywane są trzęsionką), ale także serwowanie popularnego rosołu z grochem, fasolą lub kostką z kaszy gryczanej. Na poobiedni podwieczorek podawano szneki z glancem lub babkę poznańską.
Poniżej przepisy na kilka wielkopolskich przysmaków:
GZIK
Składniki:
25 dag białego sera twarogowego, 1 szklanka kwaśnej śmietany, 1 pęczek szczypiorku, 1 pęczek rzodkiewki, sól
Sposób przygotowania:
Rzodkiewki umyć i pokroić w paseczki. Szczypiorek umyć i drobno pokroić. Ser rozetrzeć ze śmietaną na gładką masę. Połączyć wszystkie składniki, doprawić solą i wymieszać.
Podawać z pieczonymi ziemniakami lub plackami z ziemniaków, cukini lub marchwi.
HAŁUSZKI
Składniki:
1 kg ziemniaków, ½ kg maku, 25 dag cukru, 5 dag słoniny, 10 dag mąki, 1-2 łyżeczki Przyprawy do potraw Kucharek Smak Wiosny, sól, Pieprz czarny mielony Prymat
Sposób przygotowania:
Ziemniaki obrać, umyć i zetrzeć na drobnej tarce. Odcisnąć w ścierce, dodać mąkę, Kucharka i wyrobić ciasto. Blachę do pieczenia wysmarować słoniną. Z ciasta robić kluski średniej wielkości i układać na blasze jedną obok drugiej. Piec 30 min w piekarniku nagrzanym do temperatury 180 stop. C. Upieczone hałuszki włożyć do garnka.
Mak zalać wrzątkiem, przykryć i odstawić na 20 min.
Część wody odlać, a mak ucierać wałkiem 15 min. Następnie dodać cukier i ucierać jeszcze 10 min.
Hałuszki zalać w garnku utartym makiem, wymieszać i nakładać na talerze.
LASKAWKA
Składniki:
1 kg ziemniaków, 8 dag słoniny, 1 cebula (8 dag), 2-3 łyżeczki przyprawy Kucharek Smak Zimy, sól, Pieprz czarny mielony Prymat
Sposób przygotowania:
Ziemniaki obrać, umyć i zetrzeć na drobnej tarce. Zagotować 1 l wody z przyprawą Kucharek i powoli wlewać do wrzątku starte ziemniaki, stale mieszając. Gotować 15 min.
Cebulę obrać i pokroić w kostkę. Słoninę pokroić w kostkę i usmażyć ze słoniną na rumiano. Zupę zdjąć z ognia, dodać słoninę, wymieszać i rozlewać do talerzy.
Smacznego!
