Rodzina dyniowatych obejmuje ok. 120 rodzajów i blisko 800 gatunków. Najczęściej sięgamy po dynię zwyczajną, piżmową, makaronową czy hokkaido. Dynie różnią się od siebie kolorem (od zielonego po intensywnie pomarańczowy), wielkością (dynia zwyczajna może ważyć nawet 50 kg) i kształtem (od pękatych po fantazyjnie podłużne okazy). Wybierając dynię najlepiej sięgać po te, o intensywnie pomarańczowym kolorze miąższu, który zawiera najwięcej dobroczynnych dla naszego zdrowia składników mineralnych i witamin.
Cenne źródło witamin i minerałów
Dynia jest warzywem niezwykle wdzięcznym. Świetnie sprawdza się nie tylko w daniach obiadowych, ale także w deserach i ciastach. Jest cennym źródłem witamin i składników odżywczych, które świetnie wpływają na nasze zdrowie. Dynię powinny wybierać osoby będące na diecie oraz te, które dbają o racjonalny, zdrowy sposób odżywiania. Jest warzywem niskokalorycznym (100g produktu to zaledwie ok. 30 kcal), a ponadto odkwasza organizm, zmniejsza nadciśnienie, wzmacnia nasz układ odpornościowy oraz przyspiesza przemianę materii.
Dynia jest cennym źródłem bata-karotenu, który fantastycznie wpływa na naszą skórę oraz wzrok. Zawiera ponadto cenne składniki mineralne: potas, wapń, fosfor, kwas foliowy, a także witaminy: C, D, PP oraz witamin z grupy B, szczególnie B1 i B2. Nieocenionym źródłem składników odżywczych i witamin są także pestki dyni bogate w magnez, fosfor, mangan oraz niacynę – odpowiedzialną za prawidłowe funkcjonowanie naszego układu nerwowego. Zawierają także sporą dawkę cynku, który świetnie wpływa na naszą cerę oraz dodaje wigoru.
Olej z pestek dyni tłoczony na zimno ma dobroczynne działanie dla naszego zdrowia; przeciwdziała miażdżycy, korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy oraz wątrobę. Olej taki należy przechowywać w chłodnym, zaciemnionym miejscu (najlepiej w lodówce) i stosować na zimno np. jako składnik dressingów do sałatek.
Kupowanie i przechowywanie dyni
Kupując dynię powinno wybierać się okazy ciężki, o gładkiej skórce bez przebarwień, pęknięć i miękkich miejsc. Niektóre gatunki można przechowywać miesiącami w chłodnym (10-15 °C), zaciemnionym i suchym miejscu. Przekrojone warzywo należy przechowywać w lodówce zawinięte w folię spożywczą i zużyć w przeciągu 4-5 dni.
Dynia świetnie nadaje się do mrożenia na surowo lub po wcześniejszej obróbce cieplnej. Aby zamrozić surową dynię należy obrać ją ze skórki, pokroić w kostkę (lub mniejsze porcje) i równomiernie rozłożyć na blaszce. Tak przygotowaną dynię wstawić do zamrażalnika do czasu, aż będzie dobrze zmrożona, po czym przełożyć do szczelnie zamykanych woreczków.
Dynię można także mrozić w postaci wcześniej przygotowanego pure. W tym celu należy dynię pokroić na mniejsze, w miarę równej wielkości kawałki, ułożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia i upiec do miękkości w temp. 180 stopni. Wystudzić, oddzielić miąższ od skórki. Miąższ zmiksować i (poporcjowany) zamrozić w plastikowych, zamykanych pojemniczkach.
Po dynię warto sięgać jak najczęściej, ponieważ jest nieocenionym źródłem witamin oraz składników mineralnych, które korzystnie wpływają na nasz organizm.
Calzone z dynią i trzema serami
Składniki:
Ciasto:
400 g mąki
220 ml ciepłej wody
20 g świeżych drożdży
2 łyżki oliwy
1 łyżeczka soli
1 łyżeczka cukru
Farsz:
600 g dyni (oczyszczonej)
150 g chudego, wędzonego boczku
1 średnia cebula
1 ząbek czosnku
1 łyżka suszonych ziół (u mnie oregano, rozmaryn, tymianek)
1/2 szklanki startego cheddara
1/2 szklanki startego sera gouda
4 łyżki startego sera grana padano (lub parmezanu)
sól (opcjonalnie)
pieprz czarny (do smaku)
Dodatkowo:
1 jajko
1 łyżka czarnuszki
Ciasto: Drożdże rozpuścić w ciepłej wodzie, dodać cukier i łyżkę mąki. Wymieszać i pozostawić do podrośnięcia na około 10 minut. Mąkę wymieszać z solą. Do mąki dodać podrośnięty zaczyn i dwie łyżki oliwy. Zagnieść elastyczne ciasto ręcznie lub w robicie i odstawić do podrośnięcia w ciepłe miejsce na około 1 godzinę.
Farsz: Dynię (bez skórki) pokroić w kostkę, piec w 180 stopniach na blaszce wyłożonej folią aluminiową przez ok. 10 minut, do czasu aż będzie lekko miękka. Na patelni podsmażyć pokrojony w kostkę boczek, dodać posiekaną w drobną kostkę cebulę i czosnek. Chwilę smażyć, doprawić pieprzem, ziołami i (ewentualnie) solą. Do boczki dodać podpieczoną dynię, wymieszać.
Ciasto podzielić na 4 równe części (po ok. 165 g na porcje). Ciasto rozwałkować cienko na placki średnicy ok. 20 cm. Na jednej części ciasta ułożyć farsz, posypać serami. Zwinąć w pieroga i dokładnie zlepić brzegi. Pierogi ułożyć na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Posmarować wierzch roztrzepanym jajkiem i posypać czarnuszką. Wstawić do nagrzanego do 200 stopni piekarnika i piec ok. 25 minut do zarumienienia się wierzchu.
Kremowe risotto z dynią i kurczakiem
Składniki:
300 g ryżu do risotto
250 g dyni
250 g piersi z kurczaka
1 średnia cebula
1 1/2 litra gorącego domowego bulionu warzywnego
2 łyżki oliwy
3 łyżki masła
1/3 szklanki startego sera grana padano lub parmezanu
1/2 łyżeczki kurkumy
sól (opcjonalnie)
świeżo zmielony czarny pieprz (do smaku)
1/2 łyżki świeżego tymianku
Dynię obrać i pokroić w drobną kostkę. Na patelni rozgrzać 1 łyżkę masła z łyżką oliwy. Dynię podsmażyć z kurkumą, solą i pieprzem. Podlać niewielką ilością wody i dusić do miękkości. Przełożyć na talerz. Na tej samej patelni usmażyć pokrojoną w paski pierś z kurczaka. Doprawić solą i pieprzem. Przełożyć do dyni.
Na drugiej patelni rozpuścić łyżkę masła z łyżką oliwy. Dodać drobno pokrojoną cebulę i podsmażyć chwilę do zeszklenia. Dodać ryż i smażyć mieszając, do czasu, aż ryż pokryje się masłem z oliwą i zrobi się lekko przeźroczysty. Do ryżu wlewać po chochelce gorącego buliony. Kiedy ryż wchłonie płyn, dodać kolejną porcję buliony. Postępować tak do czasu, aż ryż wchłonie bulion i stanie się miękki. Na końcu dodać łyżkę masła, starty ser, dynię i pierś z kurczaka, tymianek. Doprawić do smaku pieprzem i (ewentualnie) solą. Podawać od razu po przygotowaniu.
Dyniowe kopytka z pesto ze szpinaku z chrupiącym boczkiem
Kopytka:
750 g ziemniaków (waga po obraniu)
250 g pure z dyni
1 1/2 szklanki mąki pszennej + mąka do podsypania
1 jajko
szczypta soli
1/2 łyżeczki kurkumy
Pesto ze szpinaku:
100 g świeżego szpinaku
2 łyżki ziaren słonecznika
2 duże ząbki czosnku
3 łyżki startego sera pecorino (lub parmezanu)
1/2 pęczka natki pietruszki
100 ml oleju rzepakowego
świeżo zmielona sól morska
Dodatkowo:
150 g wędzonego chudego boczku
Kopytka: Dynię pokroić na kawałki, oczyścić z nasion, ułożyć na blaszce wyłożonej folią aluminiową i upiec w piekarniku nagrzanym do 190 stopni (z termoobiegiem), do miękkości. Przestudzić, zdjąć skórkę i zmiksować na pure.
Ziemniaki ugotować w osolonej wodzie, odcedzić i przestudzić. Ugnieść dokładnie tłuczkiem, dodać pure z dyni, sól, jajko, mąkę i kurkumę. Wymieszać i wyrobić ciasto, ewentualnie podsypując więcej mąki. Na stolnicy wysypanej mąką formować kawałki ciasta w długie "węże". Kroić w 3 cm kopytka. Kopytka gotować w osolonej wodzie do wypłynięcia i dodatkowo 2-3 minuty.
Pesto ze szpinaku: Słonecznik uprażyć na suchej patelni. Szpinak, pietruszkę, ząbki czosnku, ser i słonecznik zmiksować dolewając stopniowo olej. Doprawić do smaku solą.
Boczek pokroić w kostkę lub na cienkie plastry, usmażyć do zarumienienia na suchej patelni.
Gorące kopytka wymieszać z kilkoma łyżkami pesto, podawać od razu okraszone chrupiącym boczkiem i posypane natką pietruszki.
Dynia na deser
Czekoladowy tort dyniowy
Biszkopt:
5 dużych jajek
1/2 szklanki mąki pszennej
2 łyżki mąki ziemniaczanej
3/4 szklanki cukru
2 łyżeczki domowego cukru waniliowego
3 łyżki gorzkiego kakao
szczypta soli
Krem dyniowy:
400 g pure z dyni
250 g sera mascarpone
330 ml śmietany 30%
2 łyżeczki ekstraktu z wanilii
7 łyżek cukru pudru
1 czubata łyżka żelatyny
1/3 szklanki gorącej wody
Dodatkowo:
100 g gorzkiej czekolady 60%
1 łyżka gorzkiego kakao (do posypania)
Biszkopt: Dno tortownicy (23cm) wysmarować masłem i wyłożyć papierem do pieczenia. Piekarnik nagrzać do 180 stopni. Mąki i kakao wymieszać i przesiać. Białka oddzielić od żółtek. Do białek dodać szczyptę soli. Ubić na puszysto, stopniowo dosypując cukier z cukrem waniliowym. Kiedy piana będzie szklista dodawać po jednym żółtku i ubijać. Dodać 1/3 mąki z kakao i delikatnie wymieszać. Dodać pozostałą część mąki z kakao i dokładnie wymieszać. Ciasto przelać do tortownicy i wstawić do piekarnika. Zmniejszyć temperaturę do 170 stopni i piec biszkopt do suchego patyczka przez ok. 30-35 minut. Biszkopt wyjąć i przestudzić. Lekko ciepły obrócić do góry dnem, pozostawić do całkowitego wystudzenia. Przekroić na 3 części.
Krem dyniowy: Żelatynę rozpuścić w 1/3 wrzącej wody. Śmietanę ubić na sztywno z ekstraktem z wanilii i cukrem pudrem. Pod koniec ubijania dodać serek mascarpone i schłodzone pure z dyni. Krótko zmiksować. Żelatynę zahartować łyżką masy, dodać do masy dyniowej. Zmiksować do połączenia się składników. Masę wstawić do lodówki do lekkiego stężenia.
Lekko zastygniętą masą przełożyć blaty i wsmarować brzegi i wierzch tortu. Wstawić do lodówki.
Wykończenie: Z papieru do pieczenia wyciąć długi pasek odpowiadający obwodowi tortu oraz jego wysokości. Rozłożyć na blacie. Czekoladę rozpuścić w kąpieli wodnej. Przelać do woreczka strunowego, zrobić niewielkie nacięcie w jednym z rogów. Na przygotowanym arkuszu papieru zrobić czekoladowe wzorki. Arkuszem papieru z wzorkami obłożyć tort. Wstawić do lodówki do zastygnięcia czekolady na kilka minut. Delikatnie zdjąć arkusz papieru. Wierzch tortu posypać gorzkim kakao, wykorzystując do dekoracji przygotowany wcześniej szablon.
Sernik dyniowy
Składniki:
Spód:
200 g maślanych kakaowych herbatników
80 g masła
Sernik:
1 kg sera mielonego (może być z wiaderka)
300 g pure z dyni
3 duże jajka
2 żółtka
200 g cukru
150 ml mleka skondensowanego słodzonego
1 budyń śmietankowy
2 łyżeczki ekstraktu z wanilii
1/4 łyżeczki cynamonu
Dodatkowo:
2 łyżki cukru pudru (do posypania)
2 łyżki gorzkiego kakao (do posypania)
Wszystkie składniki powinny być w temperaturze pokojowej.
Spód: Herbatniki rozdrobnić w mikserze z ostrzami lub pokruszyć w woreczku za pomocą wałka. Dodać miękkie masło i zagnieść. Herbatniki wyłożyć do tortownicy (23cm) i dokładnie wylepić spód. Wstawić do lodówki na 30 minut.
Masa serowa: Do sera dodać cukier, jajka, żółtka, ekstrakt z wanilii, mleko skondensowane, cynamon i pure z dyni. Wymieszać łyżką do połączenia się składników lub krótko zmiksować na bardzo wolnych obrotach. Dodać budyń i ponownie dokładnie wymieszać. Masę serową wylać na spód z herbatników. Sernik piec przez 15 minut w temp. 175 stopni, po tym czasie temperaturę zmniejszyć do 150 stopni i piec sernik przez 1 godzinę i 30 minut. Studzić w zamkniętym piekarniku przez 40 minut. Wyjąć sernik i pozostawić do całkowitego wystygnięcia. Wystudzony sernik posypać cukrem pudrem i gorzkim kakao.
Ciasto dyniowe z pomarańczowym lukrem
Ciasto:
300 g mąki
2 łyżeczki proszku do pieczenia
1/2 łyżeczki sody
2 łyżeczki cynamonu
4 duże jajka
1 pełna szklanka* cukru
2 łyżeczki domowego cukru waniliowego
200 ml oleju
300 g startej (na drobnych oczkach) dyni
2 łyżki pestek dyni
Lukier:
1 szklanka cukru pudru
skórka otarta z 1 pomarańczy
sok z 1/2 pomarańczy
*szklanka - 250 ml
Ciasto: Mąkę przesiać z proszkiem i sodą. Dodać cynamon i wymieszać. Jajka ubić na puszysto z cukrem i cukrem waniliowym. Cały czas ubijając dodawać naprzemiennie olej i mąkę. Kiedy składniki się połączą dodać startą dynię i wymieszać. Ciasto przelać do tortownicy (23 cm) i piec w 180 stopniach przez około 50 minut, do suchego patyczka.
Lukier: Składniki lukru dokładnie utrzeć. W razie potrzeby do lukru dodać odrobinę ciepłej wody. Lukrem polać wystudzone ciasto i posypać uprażonymi na suchej patelni pestkami dyni.
Dynia – sałatki, surówki
Sałatka z grillowaną dynią, szpinakiem, fetą i pomarańczowym dressingiem
Składniki:
100 g szpinaku
200 g dyni
150 g pomidorków cherry
1 mała czerwona cebula
150 g sera feta
2 łyżki pestek dyni
1/2 łyżki oleju
szczypta płatków chili
Dressing:
3 łyżki oleju rzepakowego
1/2 łyżki octu jabłkowego
2 łyżki świeżo wyciśniętego soku pomarańczowego
sól (do smaku)
świeżo zmielony czarny pieprz (do smaku)
Pestki dyni uprażyć na suchej patelni. Dynię pokroić na kawałki, obrać ze skóry, posmarować olejem i posypać płatkami chili. Grillować z obu stron do miękkości. Przestudzić i pokroić na mniejsze kawałki. Na talerzu ułożyć szpinak, dynię, pokrojone pomidory cherry, pokrojoną na krążki cebulę i fetę w kostkach. Składniki dressingu połączyć. Sałatkę polać dressingiem i posypać prażonymi ziarnami dyni. Podawać od razu po przygotowaniu.
Surówka z dyni
Składniki:
1 szklanka startej na drobnych oczkach dyni
1 średnia marchew
1/2 słodkiego jabłka
3 łyżki orzechów włoskich
1 mały kiść zielonych winogron
1 łyżka soku z limonki (lub z cytryny)
1/2 łyżki skórki otartej z limonki (lub z cytryny)
1/4 łyżeczki cynamonu
1 łyżeczka cukru
Obraną marchew i jabłko zetrzeć na dużych oczkach. Wymieszać ze startą na drobnych oczkach dynią. Dodać sok z limonki, cukier i cynamon. Dorzucić pokrojone winogrona. Orzechy podprażyć na suchej patelni. Wszystko razem połączyć i posypać startą skórką z limonki lub cytryny.
Pozostałe przepisy z dynią w roli głównej znajdziecie tutaj:
Placuszki dyniowe na słodko: https://www.doradcasmaku.pl/przepis/252581/placuszki-z-dyni-z-cynamonem.html
Zupa krem z dyni z jabłkiem: https://www.doradcasmaku.pl/przepis/252018/krem-z-dyni-z-jablkiem.html
Muffinki dyniowe: https://www.doradcasmaku.pl/przepis/252730/muffinki-dyniowe-z-cynamonem-i-imbirem.html
Rustykalna tarta z dynią: https://www.doradcasmaku.pl/przepis/252020/rustykalna-tarta-z-dynia.html
